موقعیت استراتژیک جغرافیایی منطقه خاورمیانه از یکسو و تفاوت‌های سیاسی و فرهنگی در هر یک از این کشورها، بیش از آنکه بسترساز همکاری و تعامل دسته‌جمعی در میان کشورهای بزرگ منطقه شود، به عاملی برای تهدید، درگیری و رقابت میان قدرت‌های مهم منطقه‌ای تبدیل شده است. ایده گفت‌وگوهای منطقه‌ای برای حل منازعات فرامرزی گزینه‌ای اجتناب‌ناپذیر برای برون‌رفت از بحران‌های جاری منطقه‌ای است.

اقدام موشکی آمریکا در سوریه از ابعاد مختلف قابل‌بررسی است. اما بی‌شک یکی از جوانب مهم آن تأثیری است که بر وضعیت و موضع روسیه در سوریه، خاورمیانه و در قبال واشنگتن خواهد داشت. تأکید مقامات کرملین بر اینکه این اقدام تأثیرات منفی بر روابط مسکو و واشنگتن خواهد داشت و تصریح لاوروف بر اینکه همکاری‌ها بین دو کشور از جمله توافق تأمین امنیت پروازی در سوریه تعلیق خواهد شد، اولین نشانه‌های این تأثیرات منفی هستند که به‌نوبه‌خود عرصه‌های سیاسی و میدانی در سوریه و خاورمیانه را نیز زیر تأثیر قرار خواهند داد.

برای ایران، روسیه یک همسایۀ قابل‌اعتناست. روسیه گرچه ابرقدرت نیست، اما قدرت بزرگی در روابط بین‌الملل است. اگر نتوان به‌صورت دائم به روسیه اعتماد کرد -که به هیچ کشوری نمی‌توان- اما می‌توان از مزایای روابط با روسیه منتفع شد.

همه قدرت‌های درگیر در بحران سوریه باید به خاطر داشته باشند که ماهیت این بحران، سیاسی است و با وجود رخنه تروریست‌ها به خاک این کشور، گروه‌های سیاسی به دنبال رفورم سیاسی هستند. هم‌اکنون کردهای سوریه در شمال سوریه حکومت خودمختار تشکیل داده‌اند. خواسته این گروه‌ها فراتر از مسئله مبارزه با داعش است و به دنبال احقاق حقوق سیاسی و اقتصادی‌شان هستند. گروه‌های میانه‌رو سوریه نیز خواسته‌ای سیاسی و حقوقی دارند. این گروه‌ها ضمن خواستار توقف هرگونه حملات هوایی و زمینی به مناطق جنگی به دنبال اصلاحات واقعی و ریشه‌دار حکومتی در سوریه هستند. این مهم نیازمند همراهی تمامی بازیگران بزرگ است.

هرچند نام افغانستان همواره تداعی‌کننده خاطره‌ای تلخ در سیاست خارجی روسیه است و روس‌ها تا سال‌ها پس از خاتمه جنگ در دوره شوروی مایل به پرداختن به این کشور نبودند، اما تهدیدات ناشی از افغانستان، مسکو را ناخواسته وادار به ورود به موضوعات مرتبط با این کشور کرده‌ است. هرچند برخی ادله اعلامی کرملین در توجیه دخالت نظامی در سوریه در مورد افغانستان نیز صادق است، اما مسکو در باب افغانستان کاملاً محتاط است و تلاش کرده تا با تعامل با بازیگران مختلف، حتی طالبان، تهدیدات ناشی از این کشور را مدیریت و دفع نماید.

برآمدن ترامپ، هم به‌عنوان شخصیتی سیاسی و هم به‌عنوان برآیند نوعی ساخت سیاسی – اجتماعی که در صدد بازنمایی هویتی جدید برای خود است، موجب شکل‌گیری ایده‌های متفاوتی در روزهای اخیر شده است. ایده‌هایی که در میانه فقدان پیش‌بینی و تحلیل، تا واکنش اضطراب‌آلود قابل دسته‌بندی هستند.