صنعت سیمان یکی از صنایع انرژی‌بر کشور محسوب می‌شود. از این‌رو در این مقاله میزان یارانه انرژی به ازای تولید یک تن سیمان محاسبه شده است. با توجه به ظرفیت سالانه تولید سیمان کشور هم‌اکنون میزان کل یارانه «بی‌هدف» تعهد شده از سوی دولت در صنعت سیمان بیش از دو میلیارد دلار است.

ایران به عنوان یک کشور عضو OPEC، اگرچه سهم قابل توجهی از منابع نفت و گاز جهان را داراست، اما همواره از محدودیت گزینه‌ها در سیاست‌گذاری انرژی رنج برده است. در این راستا، این نوشتار به بررسی مخاطرات و فرصت‌های موجود در این بخش پرداخته و از دیدگاه اقتصادی، پیشنهاداتی را برای استفاده سیاست‌گذاران بخش انرژی کشور در اختیار می‌گذارد.

به گزارش روابط عمومی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری، نشست تخصصی «بررسی مسائل سیاست‌گذاری انرژی» روز یک‌شنبه 27 اردیبهشت 1394 به ریاست دکتر حسام‌الدین آشنا در سالن همایش‌های برگزار شد. در این نشست کارشناسان وصاحبنظرانی از وزارت نفت، وزارت نیرو، مرکز پژوهش­‌های مجلس شورای اسلامی و شرکت گسترش انرژی نوین در خصوص چالش­‌های سیاست‌گذاری در بخش انرژی به بحث و تبادل نظر پرداختند.

کاهش منابع سوخت‌های رایج فسیلی، افزایش روزافزون قیمت آن‌ها و استانداردها و مقررات زیست‌محیطی در راستای کاهش آلودگی، موجب شده که سیاست‌گذاران همواره به دنبال تنوع‌بخشی به سبد سوختی کشور و ارائه راهکارهای جدید به‌منظور کاهش مصرف سوخت و آلایندگی و یا جایگزینی سوخت‌های جدید (غیر فسیلی) با سوخت‌های فسیلی فعلی باشند. سوخت یکی از اقلامی است که در انحصار دولت‌ها بوده و سیاست‌گذاری یا تصمیم‌گیری در این مورد بر اساس دیدگاه‌های دولتی و برمبنای مصالح و قوانین دولتی صورت می‌گردد. سبد سوختی یکی از نیازهای اساسی و چالش‌برانگیز هر کشور است که مشکلات و موانع زیادی در تأمین، توزیع و مصرف داشته و سازمان‌ها و نهادهای زیادی در توسعه و کنترل و سیاست‌گذاری‌های آن دخیل‌اند و همواره می‌کوشند تا با جایگزین نمودن سوخت‌های مختلف در سبد سوختی، راه‌حلی مناسب برای تعادل تأمین و مصرف سوخت آتی کشور اتخاذ نمایند.
یکی از علل ارائه طرح تنوع سبد سوخت، استفاده حدود 98 درصد خودروهای سبک کشور از بنزین تا سال 1384 بود. در سال 1388 ستاد حمل‌ونقل و سوخت تصمیم گرفت که برای کاهش شدت مصرف بنزین، سبد سوخت کشور را تدوین کند. طرح جامع سبد سوخت توسط وزارت نفت تهیه و به ستاد مدیریت حمل‌ونقل و سوخت ارائه شد. سبد سوخت کشور که در سال 88 توسط نمایندگان ویژه رئیس‌جمهور تعیین شد، 25 درصد به گاز، 70 درصد به بنزین و دیزل و 5 درصد به خودروهای هیبریدی اختصاص یافت که از این میزان، 25 درصد مربوط به سوخت گاز محقق شده است ولی سهم 5 درصد خودروهای هیبریدی و خودروهای دیزلی محقق نشده است.

از هدفمندسازی یارانه‌ها به‌عنوان بزرگ‌ترین طرح تاریخ اقتصادی ایران نام‌برده‌می‌شود که در اواخر دهه هشتاد کلید خورد، اما بنا بر آمار رسمی وزارت امور اقتصادی و دارایی، فاز اول این طرح با شکست روبرو شد و موجب ورود خانوارهای بیشتری به زیرخط فقر گشت. طرحی که قرار بود برای بسیاری از اقلام انرژی یارانه ندهد و در مقابل به افراد نیازمند کمک بیشتری کند، در یک‌کلام هدف اصلی آن افزایش کارایی اقتصاد و به‌تبع آن افزایش عدالت اقتصادی در کمک به اقشار محروم و آسیب‌پذیر بود موفقیتی کسب نکرد. در خصوص دلایل شکست این طرح در دولت دهم و اصلاحات آن در دولت یازدهم با اجرای فاز دوم صحبت‌های زیادی مطرح‌شده است اما در این نوشته رویکرد اصلی دولت در خصوص هدفمندی بررسی می‌شود.

عربستان سعودی همانند دیگر صادرکنندگان نفت در اثر کاهش قیمت نفت پول زیادی را از دست داده است اما آیا عربستان می‌تواند در این رابطه کار خاصی انجام دهد؟ عربستان سعودی تمایل دارد که ما تصور کنیم که آنها تعمداً دست به کاهش قیمت نفت زده‌اند تا نفت شیل که نفتی گران است را از میدان به در کنند. دیگران بر این باورند که عربستان سعودی می‌تواند باکاهش عرضه خود، کاهش قیمت نفت را متوقف کرده و حتی روند آن را معکوس گرداند. بر اساس این دیدگاه عربستان با عرضه حدود 9 میلیون بشکه نفت در روز مجال فراخی برای کاهش عرضه نفت و حفظ درآمد نفت خود دارد. با همین استدلال این عده می‌گویند با افزایش قیمت نفت، عربستان با تولید کمتر نیز به همین میزان از درآمد دست خواهد یافت. پس چرا عربستان به این کار اقدام نمی‌کند؟