از آنجا که بهره‌گیری از زنان به عنوان بمب‌گذار انتحاری مزیت بیشتری نسبت به مردان دارد این امر موجب می‌شود که گروه‌های تروریستی در آینده از این تاکتیک در سراسر جهان استفاده کنند.
مقدمه
تروریسم انتحاری به‌معنای قربانی شدن اختیاری فرد برای انجام حمله تروریستی است که از ابتدای قرن بیست‌ویکم رایج، و از سال 2014 تشدید شده است. حمله انتحاری شیوه‌ای عملیاتی است که موفقیت آن در گرو کشته شدن فرد انتحاری است. تروریست انتحاری به‌خوبی می‌داند که عملیات طراحی و برنامه‌ریزی شده جز با مرگ خودش انجام نمی‌شود. چنین حمله‌ای معمولاً با فعال ساختن مواد منفجره‌ای صورت می‌گیرد که تروریست به خود آویخته یا به‌صورت بسته‌ای قابل حمل یا تعبیه شده در وسیله نقلیه است که به‌همراه خود جابه‌جا می‌کند.
حملات انتحاری به دلایل متعددی ازجمله هزینه اندک نسبت به سایر حملات، امکان انتخاب مناسب‌ترین زمان و مکان برای عملیات، دربرداشتن تلفات و خسارت‌های بسیار، انعکاس گسترده در رسانه‌ها، ایجاد هراس و وارد کردن ضربه روحی به مردم، برای گروه‌های تروریستی جذابیت خاصی دارد. حملات انتحاری اخیراً در میان گروه‌های اسلام‌گرای رادیکال رواج چشمگیری پیدا کرده است. از دیدگاه این گروه‌ها، فرد انجام‌دهنده حمله انتحاری به خودکشی دست نزده، بلکه وی شهید، و در جریان اجرای حکم دینی «جهاد» یا «نبرد مقدس» جان سپرده است.
اگرچه گروه‌های تروریستی متعددی نظیر القاعده و طالبان از زنان به عنوان بمب‌گذار انتحاری بهره می‌برند اما طی چند سال اخیر دو گروه بوکوحرام و داعش ازجمله پیشتازان گروه‌های تروریستی در اتخاذ تاکتیک زنان انتحاری بوده‌اند.
بوکوحرام
یکی از گروه‌های اسلام‌گرای افراطی که پیشتاز استفاده از عملیاتهای تروریسم انتحاری بوده است، بوکوحرام می‌باشد. بوکوحرام با نام رسمی «جماعت اهل سنت برای دعوت و جهاد» از جریان‌های اسلام‌گرای رادیکال معاصر فعال در نیجریه است که اعتقاد دارد اجرای شریعت اسلامی جز با رویارویی و جهاد مسلحانه برای حذف حکومت ظالم و ستمگر و هم‌پیمانان آن امکان‌پذیر نیست. ازاین‌رو، تلاش برای سرنگونی نظام دولت سکولار در نیجریه و تحمیل اجرای قاطعانه آموزه‌های شریعت اسلامی در کشور، مأموریت ایدئولوژیک این گروه است.
بوکوحرام در سال 2014 به‌عنوان مرگبارترین گروه تروریستی در جهان معرفی شد. تمرکز اصلی حملات تروریستی بوکوحرام بر عدو القریب (دشمن نزدیک) یعنی مسیحیان و مسلمانان به‌ویژه شیعیان است. البته این گروه از سال 2014 حملات متعددی را در خارج از مرزهای نیجریه، به‌ویژه در کشورهای نیجر، چاد و کامرون انجام داده است. براساس برآوردهای سازمان ملل متحد، بر اثر خشونت‌های بوکوحرام از سال 2009 تا سال 2017 حدود بیست هزار نفر کشته و بیش از دو میلیون نفر آواره شده‌اند.
بوکوحرام نخستین گروه تروریستی معاصر است که به‌جای مردها در عملیات انتحاری بیشتر از زنان استفاده می‌کند و حالا نیز پیشگام استفاده از کودکان در عملیاتهای انتحاری است. ازآنجایی‌که زنان و کودکان کمتر بازرسی بدنی می‌شوند برای بوکوحرام اهداف خوب و جذابی هستند؛ زیرا آنها می‌توانند بمب‌ها را داخل لباس‌هایشان مخفی کنند و به‌راحتی از پست‌های بازرسی عبور کنند. علاوه‌برآن زنان و کودکان نسبت به مردان به‌راحتی خام حرف‌های بوکوحرام می‌شوند.
تاکتیک بهره‌گیری از زنان در حملات انتحاری در سال 2014 و 2015 در نیجریه امری رایج بود. نخستین عملیات از موج جدید بمب‌گذاری انتحاری زنان در 8 ژوئن 2014، توسط زن میانسال در شهر گومبه انجام شد که در آن یک پلیس نیجریه‌ای کشته شد. از خونین‌ترین نوع این حملات انتحاری، می‌توان به عملیات 27 نوامبر 2014، اشاره کرد که در بازار شهر مایدوگوری و به‌وسیله دو زن صورت گرفت. این عملیات انتحاری 78 کشته و ده‌ها زخمی برجای گذاشت.
استفاده از کودکان نیجریه‌ای در عملیات انتحاری، در سال ۲۰۱۴ به‌شدت افزایش یافت و به ۱۲۷ مورد رسید. این پدیده، در دو سال بعد کاهش یافت؛ اما در سال 2017 رو به افزایش مجدد گذاشته است. در همین راستا، مرکز مقابله با تروریسم در «وست پوینت» و «دانشگاه ییل» در پژوهشی با بررسی ۴۳۴ انفجار انتحاری توسط بوکوحرام مستقر در نیجریه از سال ۲۰۱۱ مشخص کرد که دستکم ۲۴۴ مورد از ۳۳۸ حمله توسط زنان صورت گرفته است. در این گزارش تحقیقاتی همچنین آمده است که بوکوحرام در حال استفاده از کودکان به‌عنوان عامل انتحاری است.
درهمین‌راستا، ماریکسی مرکادو، سخنگوی صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) ضمن ابراز نگرانی از افزایش دایره فعالیت گروه تروریستی بوکوحرام در قاره آفریقا گفته است: «گروه بوکوحرام در سال 2017 میلادی از 83 کودک به‌عنوان بمب انسانی استفاده کرد که دو سوم آنان دختر بودند.» این آمار در مقایسه با سال 2016 افزایش چهار درصدی را نشان می‌دهد. سال 2016 درمجموع نوزده کودک برای این کار مورد سوءاستفاده قرار گرفتند. گزارش یونیسف تأکید می‌کند که از میان کودکانی که در اینگونه حملات انتحاری مورد سوءاستفاده قرار گرفته و جان خود را از دست داده‌اند، بیش از 55 نفر دختر بوده‌اند.
داعش
دومین گروه افراطی که به تاکتیک بهره‌گیری از زنان در حملات انتحاری روی آورده است داعش می‌باشد. داعش زمانی این تاکتیک را اتخاذ کرد که ضربات شدیدی را در موصل و سوریه متحمل شد که تلفات زیادی نیز در بر داشت. داعش در سال 2018 متحمل بیشترین زیان و تلفات در عراق، سوریه و لیبی شد و مناطق تحت تسلط خود را یکی پس از دیگری از دست داد. این امر باعث شد که داعش برای جبران تلفات خود به بهره‌گیری از زنان برای عملیات، به ویژه عملیات انتحاری متوسل شود. پیش از این زنان داعشی از عملیات نظامی دور نگه داشته می‌شدند و اغلب به عنوان برده جنسی مورد استفاده قرار می‌گرفتند؛ اما از اواخر سال 2017 سیاست‌های داعش تغییر پیدا کرد و زنان را به جبهه‌های نبرد اعزام کرد.
چارلی وینتر و دورا مارگولین که در زمینه تروریسم تحقیق می‌کنند، معتقدند رویکرد داعش نسبت به جایگاه زنان در جنگ در سال 2017 به صورت چشمگیری متحول شده است. این دو پژوهشگر با استناد به نوشته‌های منتشر شده در دو نشریه داعشی با عنوان «رومیه» و «نبأ» چنین نتیجه‌گیری کرده‌اند که رویکرد داعش نسبت به حضور زنان در میدان نبرد از ممانعت و مخالفت به تشویق تغییر یافته، طوری که در حال حاضر نه تنها مخالفتی با حضور زنان در جنگ ندارد بلکه آنها را به مسلح شدن تشویق می‌کند.
تاکتیک اصلی داعش در آخرین روزهای مقاومت در مقابله با نیروهای امنیتی عراق در موصل، استفاده از زنان به عنوان بمب‌گذار انتحاری بود. البته داعش علاوه بر موصل در بسیاری از شهرهای عراق نیز از زنان انتحاری استفاده کرده است. خبرگزاری رویترز به نقل از نیروهای امنیتی عراقی می‌گوید زنی که یک جلیقه انتحاری زیر چادرش پوشیده بود سال گذشته در بازاری در شرق شهر کربلا در عراق خود را منفجر کرد که منجر به کشته شدن دستکم ۳۰ نفر و مجروح شدن ۳۵ نفر شده است. البته بسیاری از این نوع عملیات توسط ارتش عراق خنثی شده‌اند.
نتیجه‌گیری
بوکوحرام که درپی حمله‌های ارتش نیجریه و ائتلاف منطقه‌ای تضعیف و در بسیاری از مناطق بیرون رانده شده، می‌کوشد با استفاده از زنان و کودکان اقدام به بمب‌گذاری انتحاری در مکان‌های عمومی ازجمله بازارهای شلوغ و مساجد و کلیساها کند و با این اقدام هم امنیت و ثبات در نیجریه و کشورهای عضو ائتلاف را متزلزل سازد و هم به نیروهای خود انگیزه ببخشد.
داعش نیز به دلیل کمبود نیرو و به این دلیل که زنان با دقت کافی بازرسی بدنی نمی‌شوند، از زنان انتحاری استفاده کرده است. در واقع از آنجایی که در موضوع بازرسی زنان محدودیت‌های وجود دارد، داعش از این فرصت بهره‌برداری کرده و از زنان برای انجام عملیاتهای انتحاری استفاده می‌کند.
داعش برای جبران شکست‌های خود در عراق و سوریه به انجام عملیات تروریستی توسط زنان در اروپا و جهان اسلام نیز اقدام کرده است. از دو سال گذشته تاکنون نیروهای امنیتی در اروپا و شمال آفریقا زنجیره‌ای از عملیات انتحاری که به‌وسیله زنان داعشی در حال انجام بود را خنثی کرده‌اند. در پایان می‌توان گفت از آنجا که بهره‌گیری از زنان به عنوان بمب‌گذار انتحاری مزیت بیشتری نسبت به مردان دارد این امر موجب می‌شود که گروه‌های تروریستی در آینده از این تاکتیک در سراسر جهان استفاده کنند.