بررسی شهر هوشمند در سنگاپور

۱-مقدمه

سنگاپور کشوری جمهوری است که به شهر شیر معروف است و در جنوب مالزی قرارگرفته است. سنگاپور یکی از پرطرفدارترین کشورهای مستقل در جهان است. کل مساحت آن ۵۹۷ کیلومترمربع و دارای ۵٫۵ میلیون نفر جمعیت هست که متشکل از چینی، مالایی، هندی و اوراسیایی هست. سنگاپور تلاطم‌ها و آشفتگی‌های بسیاری را به لحاظ تاریخی تجربه کرده است. ژاپن در طول جنگ جهانی دوم آن را اشغال کرده بود و پس از پایان جنگ انگلستان بر آن مسلط شد. در سال ۱۹۶۳ به‌وسیله متحدشدن با سرزمین‌های سابق بریتانیا برای تشکیل مالزی از انگلستان مستقل شد اما بعد از دو سال به دلیل تفاوت‌های ایدئولوژیک از هم جدا شدند و یک جزیره کوچک به‌عنوان یک کشور مستقل شناخته شد. سنگاپور ازلحاظ موقعیت جغرافیایی و داشتن منابع طبیعی کشوری محروم است. همچنین این جزیره فاقد منابع اساسی است و هیچ‌گونه ذخیره انرژی، جنگل و مزارع کشاورزی در این کشور وجود ندارد. علی‌رغم فقدان منابع طبیعی، سنگاپور در تجارت جهانی رشد بسیاری کرده است و به یکی از ببرهای آسیا به دلیل تجارت خارجی و سرمایه انسانی ماهر بدل شده است. سنگاپور در ۹ سال متوالی رتبه نخست را به‌عنوان «ساده‌ترین مکان برای انجام کسب‌وکار» توسط بانک جهانی به دست آورد و در سال ۲۰۱۰ بیشترین رشد اقتصادی را در آسیا کسب نمود. علاوه بر پیشرفت‌های اقتصادی، سنگاپور دارای شاخص‌های کلیدی پیشرفت‌های اجتماعی است که شامل آموزش‌وپرورش، مراقبت‌های بهداشتی، امید به زندگی و غیره هست (۱). در این نوشتار درصدد هستیم دستاوردهای سنگاپور درزمینهٔ دستیابی به شهر هوشمند را مورد ارزیابی قرار دهیم.

۲-بررسی شهر هوشمند

سنگاپور دارای شرایط منحصربه‌فردی هست. به دلیل اندازه کوچک این کشور با موانع شهری متعددی وجود مواجه است و دائماً در حال سازگاری با شرایط محیطی است. پایداری زیست‌محیطی و رقابت اقتصادی در سنگاپور در سطح بالایی قرار دارد و بیشتر از سایر شهرها در جهان هست بخصوص در شرایطی که تراکم شهری و رشد جمعیت در حال افزایش است. تراکم شهری بالا در فضای شهری منجر به مشکلاتی مانند تراکم ترافیک، مشکلات در حفظ محیط‌زیست با فضای سبز مناسب و ارائه خدمات حمل‌ونقل و مسکن می‌گردد. مقابله با این چالش‌ها نیاز به یک پاسخ هوشمندانه داشت. درنتیجه سنگاپور به دنبال یک رویکرد بلندمدت و یکپارچه بود. سنگاپور چندین سال پیش اهداف خود را برای تبدیل‌شدن به هوشمندانه‌ترین شهر جهان تعیین کرد. از سال ۱۹۷۱، هر ۱۰ سال یک‌بار سنگاپور یک طرح مفهومی و تصور کلی با یک برنامه زمانی بلندمدت (۴۰ تا ۵۰ ساله) و هر ۵ سال برنامه‌های دقیق‌تری برای رشد شهر هوشمند ارائه می‌داد. درنتیجه سنگاپور در حال حاضر یک شهر هوشمند پیشرفته است و مجهز به فناوری یکپارچه ICT هست. شهر هوشمندی که امروز در سنگاپور شکل‌گرفته است چشم‌اندازی بود که نخستین نخست‌وزیر سنگاپور کوان لی بعدازاینکه سنگاپور یک دولت خودگردان شد مطرح نمود. در آن زمان دپارتمان برنامه‌ریزی در دفتر نخست‌وزیری به‌منظور تعیین نقش برنامه‌ریزی مرکزی در نظر گرفته شد و می‌توانستند هر ۵ سال یک‌بار طرح کلی را اصلاح کنند. بااین‌حال دولت متوجه شد که استراتژی‌ها در برنامه اصلی به‌اندازه کافی مناسب نیستند تا بتوانند با تغییرات اقتصادی و اجتماعی در سنگاپور مواجه شوند و از سازمان ملل یاری جستند که سرانجام منجر به راه‌اندازی طرح برنامه‌ریزی شهری در سال ۱۹۶۷ شد و در سال ۱۹۷۱ تکمیل شد و منجر به شکل‌گیری اولین برنامه بلندمدت سنگاپور شد که به سیاست‌گذاری حمل‌ونقل و تخصیص زمین‌های دولتی پرداخته بود. این طرح به توسعه همه مناطق شهری (اعم از مناطق مسکونی پرجمعیت و کم‌جمعیت، مراکز تجاری، مناطق صنعتی و غیره) و همچنین ایجاد شبکه‌ای از وسایل حمل‌ونقل سریع به‌منظور ارائه همبستگی و ارتباطات در سراسر کشور اشاره داشت. وظیفه بررسی طرح و هماهنگی با نیازهای در حال تغییر سنگاپور توسط اداره بازسازی شهری انجام شد. طرح در سال ۱۹۹۱ نهایی شد. هدف بعدی که طرح بر آن تأکید داشت ارتقای کیفیت زندگی مردم سنگاپور بود و طرح نهایی بر عرضه انواع مختلفی از مسکن، امکانات تفریحی و فضای سبز اشاره داشت. در دهه ۲۰۰۰ برنامه‌های توسعه بر ایجاد سنگاپور به یک شهر پیشرفته و پررونق جهانی اشاره داشت. در سال ۲۰۰۶، طرح جامع ملت هوشمند راه‌اندازی شد با این هدف که در طی چشم‌انداز ۱۰ ساله سنگاپور به یک کشور هوشمند تبدیل شود (۲).

۱-۲-چشم‌انداز پروژه‌های جاری و آینده

سنگاپور درصدد تحقق چشم‌انداز اولین کشور هوشمند جهان تحت برنامه ملی شهر هوشمند در سال ۲۰۱۴ بود. در این راستا به دنبال استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات، شبکه‌ها و داده‌ها برای حمایت از زندگی بهتر، ایجاد فرصت‌های بیشتر و حمایت از جوامع قوی‌تر بود. درحالی‌که شهرهای مختلف در سراسر جهان مفهوم شهر هوشمند را با استفاده از فناوری‌ها برای مقابله با چالش‌های شهری تجربه نموده‌اند سنگاپور دارای اهداف بلندپروازانه‌ای بود و چشم‌اندازش تمام کشور را در برمی‌گرفت. چشم‌انداز شهر هوشمند سنگاپور درصدد پاسخ‌گویی به چالش‌های رو به رشد شهری مانند جمعیت سالمند، تراکم بالای شهری و انرژی پایدار بود. ذی‌نفعان مختلف مانند سازندگان فناوری و کارآفرینان در سراسر جهان دعوت شدند تا در این چشم‌انداز سهیم شوند و سنگاپور به یک آزمایشگاه زنده تبدیل شود و در آن ایده‌ها و راه‌حل‌های هوشمند با پتانسیل جهانی مورد آزمایش قرار گیرد (۱)

۳-بررسی خدمات شهر هوشمند

پیشرفته‌ترین خدمات هوشمند در سنگاپور در بخش حمل‌ونقل شهری و توسعه سیستم حمل‌ونقل هوشمند بیش از ۱۰ سال عرضه‌شده است. سنگاپور همچنین دارای پایه‌های قوی درزمینهٔ دولت الکترونیک است که از دهه ۸۰ تا به امروز تکامل‌یافته است. دولت سنگاپور مایل به ارائه طیف گسترده‌ای از خدمات هوشمند به مردم است و بسیاری از خدمات در مرحله برنامه‌ریزی همراه با تلاش‌های مداوم اجرا شد.

۱-۳-سیستم حمل‌ونقل

سنگاپور یک سیستم حمل‌ونقل پیچیده را به‌منظور افزایش جریان عبور و مرور و افزایش ایمنی جاده‌ها به اجرا گذاشت. همچنین در حوزه حمل‌ونقل اقداماتی مانند حمل‌ونقل عمومی رایگان در پیک ساعتی در صبح انجام‌شده است. علاوه‌بر‌این، از طریق سامانه پرداخت الکترونیکی عوارض جاده‌ای، مالیاتی را از ماشین‌ها اخذ می‌کند. همچنین پورتال جامع در خدمت تمام رانندگان و صاحبان خودرو در سنگاپور است. از طریق وب‌سایت این پورتال شهروندان می‌توانند به اطلاعات ترافیکی دسترسی پیدا کنند. این پورتال اطلاعاتی درباره تصاویر ترافیکی بزرگراه‌ها، اخبار ترافیکی، محاسبه زمان سفر، نقشه راه و مسیر خیابان‌ها را در اختیار رانندگان قرار می‌دهد. این پورتال در دستگاه‌های موبایل قابل‌دسترسی است. نه‌تنها از طریق این پرتال می‌توان به اطلاعات ترافیکی دست‌یافت بلکه اطلاعات و راهنمایی در اختیار شهروندان درباره خرید، فروش و نگهداری وسایل نقلیه‌شان ارائه می‌دهد. همچنین دوربین‌هایی در جاده‌ها و تاکسی‌ها با GPS نصب‌شده‌اند. از طریق این عبور و مرور هوشمند رانندگان قادر به مشاهده عکس‌های جاده‌ای هستند که در هر فاصله ۵ دقیقه‌ای گرفته می‌شود. علاوه‌بر‌این اداره حمل‌ونقل زمینی از طریق دوربین‌های نظارت و کنترل، حوادث جاده‌ای را رصد و مراقبت می‌کند. هنگامی‌که حادثه‌ای شناسایی می‌شود اداره حمل‌ونقل زمینی خودروهایش را فعال می‌کند و کارکنان آن وظیفه‌دارند در مدت ۱۵ دقیقه به محل حادثه برسند و خودرو را به نزدیک‌ترین محل پارک ماشین که خارج از بزرگراه است برسانند. علامت سرعت شما یک دستگاه هوشمند وزنده الکترونیکی است که سرعت واقعی وسایل نقلیه را نمایش می‌دهد و در صورت نقض محدودیت سرعت به رانندگان هشدار می‌دهد. این امر در کنترل سرعت رانندگان مؤثر بوده و ایمنی جاده‌ها را افزایش داده است (۱).

اداره حمل‌ونقل زمینی سیستم هدایت پارکینگ را از سال ۲۰۰۸ راه‌اندازی کرده است که اطلاعاتی را در اختیار رانندگان قرار می‌دهد که در چه مدت‌زمانی می‌توانند به پارکینگ دسترسی داشته باشند. این امکانات باعث کاهش ترافیک برای جستجو به‌منظور یافتن پارکینگ شده و موجب استفاده مؤثر از امکانات پارکینگ شده است. همچنین سیستم هوشمند، موقعیت اتوبوس را در زمان واقعی تعیین می‌کند؛ بنابراین اطلاعات دقیقی را در مورد رسیدن اتوبوس برای بیشتر از ۴۷۰۰ اتوبوس در ۳۶۰ مسیر ارائه می‌دهد. این کشور قصد دارد تا سال ۲۰۲۰ سامانه‌ای را راه‌اندازی کند تا در هر زمان ماشین‌‌ها را تحت نظارت قرار دهد. این سامانه قابلیت این را دارد که حجم بسیار گسترده‌ای از داده‌ها را برای تجزیه‌وتحلیل تولید نماید. درنتیجه این امکان فراهم می‌شود نظارت جامع و دقیقی بر وضعیت ترافیک در کشور ایجاد شود و تراکم ترافیک و مشکلاتی را که در خصوص طرح‌های جاده‌ای وجود دارد ارزیابی کنند (۳).

۲-۳-محیط‌زیست

سنگاپور به‌عنوان یک کشور کوچک، زمین و منابع آبی محدودی دارد. کمبود آب به دنبال افزایش تقاضا برای سنگاپور به‌عنوان یک چالش مطرح بوده بنابراین سنگاپور درصدد نوآوری و توسعه ظرفیت‌هایش بود. تحت نظارت وزارت منابع آب چند هیئت قانونی وجود دارد که عبارت‌اند از آژانس ملی محیط‌زیست و هیئت خدمات عمومی و آژانس ملی آب. آژانس ملی محیط‌زیست کنترل آلودگی آب‌وهوا و رسیدگی به مدیریت زباله، ترویج بهره‌وری انرژی و ترویج بهداشت عمومی را بر عهده دارد. هیئت خدمات عمومی و آژانس ملی آب رسیدگی به مسائل و موضوعات مربوط به آب در سنگاپور را بر عهده دارد.

به‌منظور جذب شهروندان به افزایش بهره‌وری استفاده از آب، آژانس ملی آب پیام‌های بهره‌وری آب را به مردم ارسال می‌کند. همچنین در سنگاپور نرم‌افزاری در تلفن همراه در نظر گرفته‌شده است که به شهروندان این امکان را می‌دهد که صورتحساب‌های پرداخت‌نشده و وضعیت پرداخت خود را مشاهده کنند و شهروندان بتوانند مصرف خانگی خود را در مصرف آب کنترل کنند. همچنین سنگاپور به دلیل دسترسی محدود به آب شیرین، دولت‌شهر فنّاوری جمع‌آوری آب باران و همچنین نمک‌زدایی روزانه تقریباً صد میلیون گالن از آب دریا را توسعه داده است. علاوه‌بر‌این، میزان آلودگی به‌وسیله آژانس ملی محیط‌زیست نظارت می‌شود و در وب‌سایت رسمی در دسترس عموم قرار می‌گیرد. برای مثال شهروندان می‌توانند به‌راحتی اطلاعات ۲۴ ساعته مربوط به گزارش یکپارچه کیفیت هوا را به‌صورت آنلاین دریافت کنند (۱).

۳-۳-مسکن

بیش از ۸۰ درصد مردم سنگاپور در مسکن عمومی زندگی می‌کنند. حسگرهایی به‌منظور ارزیابی خانه‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرند. به‌وسیله برنامه‌های هوشمند، حسگرها بازخوردهایی را بر مبنای رفتار ساکنان در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند؛ این کار به ساکنان کمک می‌کند به شکل بهینه‌شده‌ای از منابعی همچون آب، برق و... استفاده کنند. این رهیافت منجر به کاهش هزینه خانوارها می‌شود.

۴-۳-سیستم مراقبت از سالمندان

به‌منظور مراقبت از سالمندان حسگرهایی روی درها و درون خانه‌ها قرارگرفته است. اگر حادثه‌ای به‌وسیله سامانه مراقبتی شناسایی شود به‌صورت خودکار برای یکی از اعضای خانواده یا یک کارشناس پیام ارسال می‌گردد (۴).

۵-۳-بانک الکترونیک

در سنگاپور شهروندان به بانک مراجعه نمی‌کنند مگر برای باز کردن حساب؛ بنابراین اتلاف وقتی در صف‌های طولانی بانک رخ نمی‌دهد و هزینه میلیاردی صدور قبوض خدماتی و ... انجام نمی‌شود. دولت برای سالمندان که توانایی لازم برای استفاده از این امکانات را ندارند کارکنانی را استخدام و یا به مؤسساتی مجوز تأسیس داده که با وکالت دادن فرد به آن‌ها انجام عملیات بانکی به‌صورت کاملاً الکترونیکی انجام می‌گردد (۴).

۶-۳-استارتاپ‌ها

سنگاپور به لحاظ دسترسی به اینترنت در آسیا پیشرو است. سنگاپور درصدد مجهز کردن منازل مردم به فیبر نوری با پهنای باند مناسب است چراکه در حال حاضر پهنای باند ۱۰۰ مگابایت بر ثانیه در اختیار مردم قرار دارد. دسترسی مناسب به اینترنت زیرساخت مناسبی برای توسعه دیجیتال این کشور و تبدیل آن به شهر هوشمند محسوب می‌شود و فعالان بخش فناوری از پتانسیل استارتاپھا مطلع هستند و می‌خواهند آن‌ها را به خود جذب کنند به‌گونه‌ای که در طول دو سال گذشته، در سنگاپور یک پروژه تحقیقاتی دو میلیارد دلاری بانام طرح "innovation and enterprise ۲۰۲۰ به‌منظور عملیاتی نمودن تحقیقات برای بهبود کیفیت زندگی و مقابله با بیکاری شهروندان در حال انجام است.

از دیگر اقدامات سنگاپور برای جذب استارتاپها برگزاری جشنواره سالانه Unbound InnovFest هست که هدف از آن گردهمایی استارتاپها و کارآفرینان هست. هدف سنگاپور تبدیل‌شدن به جزیره‌ای مجزا در جهان است که با صد میلیون شی هوشمند ارتباط بگیرد. این اشیا می‌تواند چراغ راهنمایی و رانندگی، تلفن، دوربین‌ها و حس‌گرها باشد. ازآنجاکه این پلتفرم متن‌باز است، مردم می‌توانند اپلیکیشنهایی را تولید کرده و در این سیستم اجرا کنند. سنگاپور بر ۳ مؤلفه هوش مصنوعی، علم روباتیک و واقعیت مجازی تأکید دارد (۵).

۴-فرآیند تکامل شهر هوشمند در سنگاپور

سنگاپور برنامه خود را از اوایل دهه ۱۹۸۰ باهدف تبدیل دولت به یک کاربر جهانی از فناوری اطلاعات آغاز نمود. بین سال‌های ۱۹۸۱ تا ۱۹۸۵ دولت درصدد رایانه‌ای کردن وزارتخانه‌های دولتی برای بالا بردن میزان بهره‌وری و افزایش کیفیت خدمات به مردم بود. بر اساس آماری که در سال ۱۹۸۸ منتشر شد به ازای یک دلار سرمایه‌گذاری در برنامه فناوری اطلاعات دولت ۲٫۸ دلار کسب کرده است و ۵۰۰۰ شغل و پست دولتی از بین رفته است.

بین سال‌های ۱۹۸۶ تا ۱۹۹۰ طرح فناوری اطلاعات ملی اجرایی گشت که هدف از آن توسعه صنایع فناوری اطلاعات بر اساس یک صنعت نیرومند متکی به صادرات و بهره‌وری تجاری از طریق به‌کارگیری فناوری اطلاعات بود. در این مرحله بر توسعه بخش خصوصی تأکید شد و گسترش نیروی انسانی فناوری اطلاعات در این مرحله بیشتر در بخش تحقیقاتی شکل گرفت. فناوری‌های کاربردی اصلی مثل مهندسی نرم‌افزار، دستگاه‌های تخصصی و تبادل اطلاعات الکترونیکی بیشترین میزان توجه را به خود اختصاص داد. در اوایل دهه ۱۹۹۰ سنگاپور به یک صنعت فناوری اطلاعات شکوفا و پررونق با شرکت‌های فناوری اطلاعات رو به افزایش بومی در قسمت تولیدات، تبدیل به رهبر صنعتی بین‌المللی شد. مراکز تحقیقاتی تأسیس شدند که به توسعه فناوری و به‌کارگیری آن در صنعت و بازرگانی کشور بپردازند. در سال ۲۰۰۰ طرح IT۲۰۰۰ آغاز شد و هدف آن تبدیل سنگاپور به یک جزیره هوشمند بود. سنگاپور اولین کشور جهان است که دارای یک زیربنای اطلاعاتی پیشرفته و در حد ملی است که رایانه‌ها را تقریباً در تمامی خانه‌ها، مدارس، دانشگاه‌ها، ادارات و مکان‌های شغلی به هم مرتبط می‌کند. هدف این طرح شکل‌گیری شبکه‌های رایانه‌ای از طریق خطوط تلفن است که از شبکه‌های اجتماعی و مدنی در سطح اجتماعات محلی پشتیبانی می‌کند. هرکدام از اجتماعات و کمیته‌ها از طریق داوطلب شدن خودشان تعیین می‌شوند و امکان دسترسی اقتصادی به یک محدوده وسیعی از خدمات مثل پست الکترونیکی، بولتن‌های خبری، گفتگوی الکترونیکی و اجلاس ویدیویی را فراهم آورند. شهروندان می‌توانند از طریق پست الکترونیکی با متخصصان داوطلب در تماس باشند و درزمینهٔ پزشکی و یا قانونی با آن‌ها مشورت کنند. آن‌ها می‌توانند با نمایندگان برگزیده خود، مقامات شورای شهر و رهبران اجتماعات ارتباط برقرار کنند. شبکه‌های دیگری توسط دیگر NGO ها راه‌اندازی می‌شود. در دسترس بودن این شبکه‌ها باعث اشتیاق بیشتر افراد به حضور گسترده‌تر در فعالیت‌های اجتماعی شده که موجب همبستگی اجتماعی بیشتر درون جامعه می‌شود (۱).

نتیجه‌گیری

شهر هوشمند دارای مزایای بسیاری برای مردم است چراکه جوامع متصل و خدمات شهری تأثیر مهمی بر کیفیت زندگی شهروندان می‌گذارند، شهر هوشمند منجر به‌صرفه جویی در حدود صد و بیست و پنج ساعت در هرسال برای هر شهروند می‌گردد.

شهرهای بزرگ سراسر جهان در حال تجربه‌ی دو تحول مهم هستند. اول اینکه آن‌ها در حال رشد هستند. برای اولین بار در تاریخ، اکثریت جمعیت جهان در مناطق شهری زندگی می‌کنند. دوم، آن‌ها شروع به تکامل به سمت تبدیل‌شدن به شهرهای هوشمند می‌کنند که قادر به جمع‌آوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌های وسیع برای فرآیندهای خودکار هستند، کیفیت خدمات را بهبود می‌بخشد وزندگی بهتری را برای کاربران فراهم می‌کند و تصمیمات بهتر را می‌گیرد. درحالی‌که شهرداری‌ها می‌توانند و باید بیشتر این تغییرات را مدیریت کنند، دولت‌ها هم نقش مهمی در سرعت بخشیدن و هماهنگ کردن توسعه شهرهای هوشمند بازی می‌کنند. درواقع، موفقیت طولانی‌مدت شهرهای هوشمند در هر کشور خاص، به این بستگی دارد که دولت از توسعه و هوشمند شدن شهرهای خود حمایت نماید.

منابع

1-Lee, Sang Keon. Kwon, Heeseo Rain.(2016).International Case Studies of Smart Cities Singapoor.

2- Singapore Government, n.d. Singapore eGov. [Online] Available at: http://www.egov.gov.sg/ [Accessed 11 2015].

3- Authority, L. T., 2010. Intelligent Transport Systems Centre. s.l.:www.lta.gov.sg.

۴- شبکه.(۱۳۹۵).«سنگاپور شهر هوشمند». ماهنامه شبکه [نسخه الکترونیکی].۳۰ بهمن. کد خبر: ۶۳۳۳. قابل‌دسترس در:

https://www.shabakeh-mag.com/are-network/6333

۵-جلیلی، میترا.(۲۰۱۸).«سنگاپوری‌ها آنلاین‌ترین شهروندان جهان». روزنامه ایران [نسخه الکترونیکی]. ۸ فوریه. کد خبر: ۳۷۶۷۴۹. قابل‌دسترس در:

http://www.iran-newspaper.com/newspaper/BlockPrint/376749